De regio als
klaslokaal
Een rijk aanbod voor ieder kind, met de regio als klaslokaal!
Met ondersteuning vanuit Kansrijke Groningers en de aanpak Niet Stapelen Maar Vervangen gaan acht scholen, twee gemeentes en een groot aantal educatieve aanbieders in Eemsdelta en Het Hogeland de komende twee jaar aan de slag om het rijke educatieve aanbod buiten de school nog beter toegankelijk te maken voor het onderwijs. Om daarmee te zorgen voor een rijker aanbod voor ieder kind, met de regio als klaslokaal. Dat gebeurt onder andere door dit aanbod te koppelen aan de doelen waar de scholen sowieso aan willen/moeten werken. Die nieuwe werkwijze levert voor alle betrokkenen voordelen op!
NIET STAPELEN
MAAR VERVANGEN
AAN DE SLAG MET
Doe jij mee als school?
In oktober 2024 zijn 9 koploperscholen in de gemeenten Eemsdelta en Het Hogeland gestart met de aanpak Niet Stapelen Maar Vervangen met de regio als klaslokaal. Dat is ook het maximale aantal scholen dat kon meedoen.
Binnenkort wordt deze pagina geupdate met informatie over wat deze koploperscholen doen. We hopen in het voorjaar van 2025 nieuwe scholen te werven voor het schooljaar 2025-2026.
Op deze pagina vind je antwoorden op de meest gestelde vragen over Niet Stapelen Maar Vervangen (NSMV), het traject dat van start gaat en over hoe je hier zelf bij betrokken kunt zijn, als school, educatieve aanbieder of als medewerker van de gemeente.
Niet Stapelen Maar Vervangen
Wat houdt Niet Stapelen Maar Vervangen (NSMV) in?
Wat is kenmerkend voor NSMV?
Wat zijn de voordelen van NSMV?
Waar komt NSMV vandaan?
Waarom is NSMV nodig?
Is er onderzoek gedaan naar het effect van NSMV?
Is er voldoende basis/draagvlak voor NSMV in Eemsdelta en Het Hogeland?
Wat gebeurt er concreet met NSMV in Eemsdelta en Het Hogeland?
Meedoen?
Hoe kan ik als school meedoen?
Welke criteria gelden voor basisscholen die als koploper willen meedoen?
Wat wordt concreet van de koploperschool verwacht?
Wat levert deelname de koploperschool op?
Welke kosten/baten zijn er voor de koplopersschool?
Wat is de relatie tussen NSMV en Tijd voor Toekomst (TvT)?
Is NSMV alleen voor het Primair Onderwijs?
Waarom start NSMV alleen in Eemsdelta en Het Hogeland?
Is een nieuwe pilot NSMV zelf ook niet stapelend?
Bij wie kan ik terecht met mijn vragen over NSMV?
Wat houdt
Niet Stapelen Maar Vervangen (NSMV) in?
Niet Stapelen Maar Vervangen is een aanpak die tot doel heeft om het rijke educatieve aanbod buiten de school toegankelijker te maken voor scholen. Kern van de aanpak is dat het educatieve aanbod buiten de school wordt gekoppeld aan de (SLO-)doelen waar scholen sowieso aan willen/moeten werken. Daardoor wordt het voor leerkrachten eenvoudiger om een les uit de methode te vervangen door aanbod van een externe educatieve aanbieder, denk aan een excursie of een gastles. En daarmee wordt het onderwijs voor veel kinderen boeiender en uitdagender. NSMV stelt scholen daarmee beter in staat om hun onderwijs te verrijken, zonder de werkdruk voor leerkrachten te vergroten. De aanpak zorgt er verder voor dat er een nieuw samenspel ontstaat tussen onderwijs, educatieve aanbieders en gemeenten, gericht op het gezamenlijke doel: een rijk aanbod voor ieder kind.
Wat is kenmerkend voor NSMV?
-
NSMV is een werkwijze gericht op het realiseren van duurzame samenwerking, geen product of tijdelijk project
-
NSMV maakt het educatieve aanbod buiten de school toegankelijk voor scholen door dit te verbinden aan de (SLO-)doelen waar de school aan wil/moet werken
-
NSMV werkt aan verbetering van het hele leerecosysteem, door samenwerking te stimuleren tussen onderwijs, educatieve aanbieders en overheden
-
NSMV zet een proces in gang, waarbij het onderwijs (steeds meer) de vraag stelt
-
De samenwerkingspartners ontwikkelen een gezamenlijke nieuwe werkwijze aan de hand van verschillende bouwstenen: Beleid, Financiën, Organisatie, Communicatie en planning, onderzoek
-
NSMV is gericht op versterking van samenwerking op uitvoerend, tactisch én strategisch niveau
-
NSMV werkt, zoals de naam zegt, niet stapelend, maar vervangend door zoveel mogelijk aan te sluiten bij wat er al is en dat te verbinden, te versterken, te verdiepen; zo zien we NSMV als een mooie verrijking op Tijd voor Toekomst (TvT); NSMV kan TvT-scholen om het verrijkende aanbod doelgerichter en wellicht ook vervangend (in plaats van stapelend) in te zetten.
-
Het digitale systeem dat wordt ontwikkeld is het sluitstuk en een middel om het aanbod en de samenwerking te borgen; dit systeem verbindt al bestaande systemen en voegt daar iets aan toe door een verbinding te maken tussen het educatieve aanbod buiten de school en de doelen waar de school aan wil werken (scholenbox)
-
Er is bij NSMV sprake van een duidelijke fasering:
Fase 1 Voorlichting, informeren, proeven
Fase 2 Analyse en beslisrapport (GO/NO GO)
Fase 3 Bouwen aan de basis (ontwikkeling organisatie in dialoog met scholen, lokale aanbieders en gemeente)
Fase 4 Digitale borging
Fase 5 Organisatorische borging
Fase 6 Nazorg (onderhoud, beheer en ontwikkeling digitaal leerecosysteem)
Wat zijn de voordelen van NSMV?
Voordelen voor leerling:
-
Minder theoretisch, meer praktisch, betekenisvol, uitdagend onderwijs: ontdekkend, ontwerpend en ondernemend
-
Meer (gelijke) kansen om eigen talenten te ontdekken en ontwikkelen
-
De leerling ontmoet meer (diverse) identificatiefiguren
Voordelen voor de schoolleider:
-
Meer en andere educatieve professionals inzetbaar, meer tijd/ruimte voor ontwikkeling teamleden (werkdrukverlaging)
-
Meer overzicht over en sturing op educatief aanbod buiten de school
-
Minder ad hoc aanbiedingen, minder volle mailbox
-
Meer structurele samenwerking met educatieve aanbieders
-
Meer leerlingen met plezier naar school, minder uitval
-
Meer tevredenheid bij ouders en leerkrachten
-
Professionalisering: meer curriculumbewust/doelgericht werken, duurzame borging, mogelijkheden voor realiseren van meer betekenisvol aanbod voor taal- en rekendoelen
-
Inzet van educatief aanbod buiten de school wordt minder persoonsafhankelijk
-
Regionale ondersteuning door regiobrede aanpak
-
Meer zekerheid over en invloed op de kwaliteit van educatief aanbod buiten de school
Voordelen voor de leerkrachten/het team:
-
Duidelijk overzicht van beschikbaar educatief aanbod door digitaal systeem, waardoor de leerkracht minder afhankelijk is van kennis van experts in de school, het zoeken van een geschikte activiteit kost minder tijd en de leerkracht heeft meer zekerheid over de kwaliteit van het aanbod;
-
Door koppeling aan SLO-leerdoelen kan de leerkracht eenvoudiger een les uit een methode vervangen door een les ‘buiten’ of een gastles. Dit heeft de volgende voordelen voor de leerkracht:
-
De leerkracht hoeft niet alles zelf te doen/te kunnen (werkdrukvermindering)
-
Meer ruimte om kinderen in een andere setting te observeren in een andere context
-
De leerkracht doet zelf inspiratie op door aanwezigheid bij de gastlessen
-
Meer inclusief onderwijs, meer gemotiveerde leerlingen, door de inzet van meer identificatiefiguren en aandacht voor diverse talenten.
Voordelen voor het schoolbestuur:
-
Impuls voor duurzame onderwijskwaliteit
-
Tevredenheid bij scholen
-
Strategisch inhoudelijk gesprek mogelijk met educatienetwerk en gemeente over educatief aanbod buiten de school
-
Duurzame borging (in beleid en financieel) door regionale organisatie (ook hier niet stapelen!)
-
Overzichtelijke monitoring subsidies
-
Voordelen voor educatieve aanbieders:
-
meer ingang bij scholen; minder inzet nodig om ‘binnen’ te komen, meer effectieve inzet van aanbod
-
minder ad hoc, meer structurele samenwerking; eenvoudiger om personeel aan te trekken en te behouden
-
meer in gesprek op strategisch niveau met gemeente en onderwijs (aan sidetable bij Lokale Educatieve Agenda)
-
minder concurrentie tussen aanbieders door inzet onafhankelijke ‘regisseur/makelaar’ per deelgebied
-
overzicht over al het educatieve aanbod in de regio; door koppeling met leerdoelen beter zicht op ‘gaten’ in het aanbod
-
educatief aanbod wordt meer onderdeel van het lesprogramma (minder stapelen, meer vervangen); meer samenwerking met teamleden/erkenning expertise
-
onderwijs stelt steeds duidelijker de vraag en is explicieter in verwachtingen; het aanbod sluit beter aan bij verwachtingen, waardoor meer vertrouwen ontstaat
-
meer samenwerking en mogelijkheid tot uitwisselen van ervaringen met educatieve aanbieders uit andere leergebieden
-
aanbod en samenwerking wordt duurzaam geborgd en is daarmee minder persoonsafhankelijk
-
Meer (h-)erkenning vanuit gemeente en schoolbesturen. Ook van belang voor het versterken van zowel onderwijsleergebieden als maatschappelijke thema’s. Voorbeelden: veilige school, technologie, digitale vaardigheden, duurzaamheid en burgerschap
Voordelen voor educatieve aanbieders:
-
meer ingang bij scholen; minder inzet nodig om ‘binnen’ te komen, meer effectieve inzet van aanbod
-
minder ad hoc, meer structurele samenwerking; eenvoudiger om personeel aan te trekken en te behouden
-
meer in gesprek op strategisch niveau met gemeente en onderwijs (aan sidetable bij Lokale Educatieve Agenda)
-
minder concurrentie tussen aanbieders door inzet onafhankelijke ‘regisseur/makelaar’ per deelgebied
-
overzicht over al het educatieve aanbod in de regio; door koppeling met leerdoelen beter zicht op ‘gaten’ in het aanbod
-
educatief aanbod wordt meer onderdeel van het lesprogramma (minder stapelen, meer vervangen); meer samenwerking met teamleden/erkenning expertise
-
onderwijs stelt steeds duidelijker de vraag en is explicieter in verwachtingen; het aanbod sluit beter aan bij verwachtingen, waardoor meer vertrouwen ontstaat
-
meer samenwerking en mogelijkheid tot uitwisselen van ervaringen met educatieve aanbieders uit andere leergebieden
-
aanbod en samenwerking wordt duurzaam geborgd en is daarmee minder persoonsafhankelijk
-
Meer (h-)erkenning vanuit gemeente en schoolbesturen. Ook van belang voor het versterken van zowel onderwijsleergebieden als maatschappelijke thema’s. Voorbeelden: veilige school, technologie, digitale vaardigheden, duurzaamheid en burgerschap
Voordelen voor gemeenten:
-
Duurzame aanpak en organisatie van de gemeentelijke onderwijstaken: brede school, sport en bewegen, gezondheid, duurzaamheid, taal, gelijke kansen in organisatie, beleid (Lokaal Educatieve Agenda/Regionale Educatieve Agenda/Gelijke Kansen Agenda), begroting en onderzoek. Ook op deze taken hier is ‘niet stapelen’ van belang.
-
Effectievere inzet van gemeentelijke middelen t.b.v. geformuleerde maatschappelijke doelen
-
Rol van gemeente wordt anders (omdat onderwijs meer de vragende partij wordt), minder inzet van gemeente nodig; gemeente faciliteert door te zorgen voor borging vraaggestuurde werkwijze in inhoudelijke thema’s in Lokale Educatieve Agenda
-
NSMV stimuleert integrale werkwijze bij gemeente
-
Meer tevredenheid bij scholen door meer eigen sturing op educatief aanbod
-
Meer tevredenheid en continuïteit bij educatieve aanbieders (worden minder heen en weer geslingerd tussen vraag van gemeente en vraag van scholen)
-
Overzichtelijke monitoring van subsidies
Kortom:
-
NSMV draagt bij aan een rijker aanbod voor ieder kind, met de regio als klaslokaal!
-
NSMV maakt het educatieve aanbod buiten de school toegankelijker voor scholen
-
NSMV maakt de scholen toegankelijker voor educatieve aanbieders
-
NSMV zorgt ervoor dat gemeenschapsgeld (gesubsidieerd educatief aanbod) effectief wordt besteed
Waar komt
NSMV vandaan?
Niet Stapelen Maar Vervangen is een in Den Bosch ontwikkelde en beproefde aanpak. De context in Den Bosch is natuurlijk anders dan die in de regio Noord-Groningen, maar belangrijke principes die hebben bijgedragen aan het succes in Den Bosch, kunnen naar andere regio’s/contexten worden vertaald. Daar gaan we de komende twee jaar in onze regio mee aan de slag! Jan Plooij van NSMV uit Den Bosch adviseert ons in dit traject. Wil je meer weten over NSMV, kijk dan ook eens op de website www.nietstapelenmaarvervangen.nl.
Bekijk hier het filmpje over de manier waarop NSMV in Den Bosch is uitgevoerd:
Kinderen en jongeren leren niet alleen tijdens schooltijd in de klas, maar juist ook daarbuiten, zowel fysiek als online en vooral: in de praktijk. Kansrijke Groningers zet zich in voor het vergroten van ontwikkelkansen van jongeren door scholen te ondersteunen in het bieden van een passend, rijk en breed aanbod voor alle leerlingen. Het besef groeit bij alle betrokkenen dat daarvoor meer nodig is dan in het traditionele schoolsysteem wordt geboden; ‘It takes a village to raise a child’. De regio als klaslokaal!
Om kinderen en jongeren in onze regio optimale ontwikkelkansen te bieden, willen we dat ze ‘levensechte’ ervaringen opdoen met (nog onbekende) werkomgevingen, rolmodellen en activiteiten. De kinderen/jongeren gaan de regio in en de regio komt de klas binnen.
De gemeenten, het onderwijs en de kinderopvang in Eemsdelta en Het Hogeland hebben de afgelopen jaren een nieuwe Lokale Educatieve Agenda opgesteld waarin het bieden van (meer) gelijke kansen door het realiseren van een rijk aanbod voor ieder kind een belangrijke plek heeft. Zowel in het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs zijn er de afgelopen jaren in onze regio allerlei concrete initiatieven ontwikkeld om te zorgen voor een rijker aanbod voor iedere leerling. Voorbeelden zijn Tijd voor Toekomst en de inzet van het verrijkingsbudget in Eemsdelta.
NSMV is een mooie aanvulling/verdieping op deze initiatieven. NSMV helpt scholen om het educatieve aanbod buiten de school nog doelgerichter in te zetten. Door de koppeling van dit aanbod met de leerdoelen van de school, wordt het voor scholen zelfs mogelijk om het educatieve aanbod niet stapelend, maar vervangend in te zetten. NSMV zorgt voor een transitie in de samenwerking tussen onderwijs, bestaande en nieuwe educatieaanbieders in de regio (waaronder bedrijven) en gemeenten. Door de koppeling aan de leerdoelen van de scholen wordt de samenwerking meer vraaggestuurd, waarbij het onderwijs wordt uitgedaagd om de vraag steeds duidelijker te stellen.
Waarom is
NSMV nodig?
In 2020 heeft onderzoeksbureau Oberon onderzoek gedaan naar de effecten van NSMV in Den Bosch.
Is er onderzoek gedaan naar het effect van NSMV?
De laatste jaren is steeds meer aandacht gekomen voor het vergroten van de ontwikkelingskansen voor alle kinderen door het bieden van een rijk aanbod. Dat is terug te zien in de Lokale Educatieve Agenda’s in beide gemeenten. In 2023 kwam een en ander in een stroomversnelling met de introductie van Tijd voor Toekomst in beide gemeentes. Bij Vakland Het Hogeland werd in diezelfde tijd nagedacht over manieren waarop ‘de regio als klaslokaal’ beter benut zou kunnen worden voor een leven lang leren. Vanuit Vakland Het Hogeland is het contact ontstaan met Jan Plooij, initiatiefnemer van de aanpak Niet Stapelen Maar Vervangen in Den Bosch. Hier bleken ze al zeer waardevolle ervaring te hebben opgedaan in versterking van de samenwerking.
Inspiratiesessie voor schoolleiders (november 2023)
Vanuit Vakland is het initiatief genomen om voor schoolleiders op Het Hogeland een inspiratiesessie te organiseren over de aanpak Niet Stapelen Maar Vervangen. Via Kansrijke Groningers is de uitnodiging nog iets breder verspreid, waardoor uiteindelijk zo’n 40 geïnteresseerden bij de bijeenkomst aanwezig waren; hier bleek voldoende enthousiasme over de aanpak om de mogelijkheden te verkennen in hoeverre de aanpak aansluit bij wat nodig is in onze regio. Er is een werkgroep geformeerd met vertegenwoordigers vanuit zowel primair als voortgezet onderwijs.
Verkenning in de gemeenten Het Hogeland en Eemsdelta
Hierna heeft Kansrijke Groningers, als vereniging van alle schoolbesturen in de regio, de handschoen opgepakt door Jan Plooij te vragen om te verkennen of er voldoende basis/draagvlak is om de aanpak ook in het werkgebied van Kansrijke Groningers in te zetten. Vanuit het motto ‘Begin klein, maar denk groot’ wilde het bestuur naast Het Hogeland ook Eemsdelta gelijk betrekken bij de verkenning en sprak het bestuur de wens uit om waar mogelijk ook Midden-Groningen te laten meekijken/meeliften.
Op verzoek van Kansrijke Groningers heeft Jan Plooij een uitgebreide verkenning uitgevoerd in de gemeenten Het Hogeland en Eemsdelta, die heeft geresulteerd in een analyserapport per gemeente, met daarin een overzicht van de uitgangssituatie per gemeente, en een adviesrapport. De resultaten van de verkenning zijn breed gedeeld, onder andere met de educatieve aanbieders tijdens een bijeenkomst voor educatieve aanbieders en met de schoolbestuurders tijdens de algemene ledenvergadering van Kansrijke Groningers.
Namens het culturele veld heeft Stichting Kunst & Cultuur een inhoudelijke reactie gegeven op de analyse- en adviesrapporten, waaruit bleek dat zij zich onvoldoende herkenden in het in de rapporten geschetste beeld van het culturele veld. Dit heeft tot aanpassingen en aanvullingen geleid in de rapporten waar het om specifieke informatie gaat over het culturele veld op Het Hogeland en in Eemsdelta. In de rapporten staan daarnaast opmerkingen over de culturele sector in het algemeen of over educatieve aanbieders in het algemeen (dus ook aanbieders in andere domeinen) die minder of niet van toepassing zijn op het culturele veld in Het Hogeland en Eemsdelta. Om deze nuancering aan te brengen, is een addendum bij de rapporten gevoegd.
Tijdens de ALV hebben bestuurders aangegeven de aanpak NSMV als kansrijk te zien voor onze regio.
-
Download hier:
Vervolg in pilot
Daarna heeft Kansrijke Groningers subsidie aangevraagd bij de provincie Groningen om in een tweejaar-durende pilot concreet met scholen aan de slag te gaan met versterking van de samenwerking tussen onderwijs, educatieve aanbieders en gemeenten. De focus is daarbij eerst gelegd op het basisonderwijs, maar wel met de wens om het voortgezet onderwijs en kinderopvang zoveel mogelijk bij de ontwikkeling te betrekken en de aanpak op termijn indien gewenst ook te verbreden naar Midden-Groningen.
Lees hier meer over wat de pilot inhoudt
Ondertekening convenant
Om de samenwerking een stap verder te brengen zijn vanuit Kansrijke Groningers de afgelopen maanden veel gesprekken gevoerd met educatieve aanbieders die actief zijn in Het Hogeland en Eemsdelta, zowel individueel als gezamenlijk, met vertegenwoordigers vanuit het onderwijs (onder andere tijdens de ALV van Kansrijke Groningers) en met beleidsmedewerkers en portefeuillehouders bij de gemeenten. Om de wens tot versterking van de samenwerking te onderstrepen zullen vertegenwoordigers van het onderwijs, educatieve aanbieders en gemeenten bij de start na de zomer 2024 een gezamenlijke convenant ondertekenen.
Is er voldoende basis/draagvlak voor NSMV
in Eemsdelta en
Het Hogeland?
Wat gebeurt er concreet met NSMV
in Eemsdelta en Het Hogeland?
Gedurende de pilotperiode van twee jaar wordt op verschillende manieren door scholen, educatieve aanbieders en gemeenten deels afzonderlijk en deels gezamenlijk gebouwd aan een nieuw vraaggestuurd leerecosysteem. De aanpak NSMV bestaat uit verschillende fasen.
Fase 1 Voorlichting, informeren, proeven
Fase 2 Analyse en beslisrapport (GO/NO GO)
Fase 3 Bouwen aan de basis: ontwikkeling/versterking organisatie aanbod gekoppeld aan de
doelen van het onderwijs, in dialoog met scholen, lokale aanbieders en gemeente
Fase 4 Digitale borging
Fase 5 Organisatorische borging
Fase 6 Nazorg (onderhoud, beheer en ontwikkeling digitaal leerecosysteem)
Gedurende de schooljaren 2024/2025 en 2025/2026 worden fase 3,4 en 5 uitgevoerd.
Bouwen aan de basis
In verschillende sessies maken educatieve aanbieders, gemeenten en onderwijs afspraken om te komen tot een nieuw samenspel, gericht op het realiseren van een educatief aanbod dat optimaal aansluit bij de vraag van scholen. Dat gebeurt aan de hand van de vijf bouwstenen van NSMV. De samenwerkende partners bepalen vooraf welke bouwstenen ze prioriteit geven:
-
Beleid
-
Financiën
-
Organisatie
-
communicatie en planning
-
onderzoek
Digitale borging
Scholen en educatieaanbieders maken gebruik van één digitaal ecosysteem om vraaggestuurd samen te gaan werken. Dit borgt vraaggestuurd samenwerken en voorkomt de terugval naar aanbodgestuurd werken. Scholen gaan aan de slag met hun eigen ‘scholenbox’ door het curriculum van de school hierin vast te leggen, ten behoeve van koppeling aan SLO-leerdoelen. Aanbieders plaatsen hun aanbod in de aanbiedersomgeving en maken daarin zichtbaar aan welke SLO-doelen de verschillende activiteiten bijdragen.
Organisatorische borging
Gemeente, schoolbesturen (primair-, voortgezet onderwijs en MBO), kleine educatieve aanbieders, ‘grote’ gemeentelijke educatiebureaus en bedrijfsleven leggen in meerjarig beleid vast dat zij zich verbinden aan de transitie van aanbod- naar vraaggestuurd samenwerken. Hierin maken zij afspraken over beleid, financiën, organisatie, communicatie, planning en onderzoek. De lokale educatieve agenda (LEA) of een andere vorm van meerjarig beleid tussen schoolbesturen en gemeente) is daarbij essentieel.
De stakeholders: gemeente, ‘grote’ educatiebureaus, bedrijfsleven en onderwijs richten een overleg in op strategische, tactisch en operationeel niveau. Waar mogelijk aansluitend op bestaande overlegstructuren. Bijvoorbeeld op strategisch niveau door aan te sluiten bij het overleg over de Lokale Educatieve Agenda (LEA).
De ‘grote’ educatie-aanbieders ondersteunen – voor zover zij dat momenteel nog niet doen – kleine educatieaanbieders op hun eigen specialistische leergebied. Zo stijgt de kwaliteit van het aanbod en verdwijnen werkzaamheden voor de scholen (o.a. kwaliteitscontrole en zoekwerk).